مودی مالیاتی به شخص حقیقی یا حقوقی گفته می شود که بر اساس قوانین مالیات مستقیم و مالیات بر ارزش افزوده، موظف به پرداخت مالیات به سازمان امور مالیاتی کشور است. در واقع، هر شخص یا شرکتی که درآمدی دارد یا فعالیت اقتصادی انجام می دهد، از دید قانون یک مودی مالیاتی محسوب می شود و باید در چارچوب مشخصی اقدام به اظهارنامه مالیاتی و پرداخت مالیات کند.
یکی از نخستین اقداماتی که هر مودی مالیاتی باید انجام دهد، دریافت کد اقتصادی است. این کد مانند شناسه ای منحصربه فرد عمل می کند که برای شناسایی مودی توسط سازمان امور مالیاتی استفاده می شود. بدون داشتن کد اقتصادی، انجام معاملات رسمی و صدور فاکتور معتبر ممکن نیست و ممکن است مودی مشمول جرائم مالیاتی شود.
تمامی مودیان موظف اند تا در پایان هر سال مالی، اظهارنامه مالیاتی خود را به صورت الکترونیکی از طریق سامانه مالیاتی ارسال کنند. در این اظهارنامه، اطلاعات مربوط به درآمد، هزینه ها، سود و زیان و سایر فعالیت های مالی ثبت می شود. بر اساس این اطلاعات، میزان مالیات پرداختی تعیین می گردد و تشخیص مالیات توسط سازمان انجام می شود.
گاهی ممکن است اطلاعات ثبت شده توسط مودی با داده های موجود در سیستم بانکی یا سایر نهاد های نظارتی مطابقت نداشته باشد. در این حالت، سازمان امور مالیاتی ممکن است حسابرسی مالیاتی انجام دهد. همچنین، بررسی تراکنش های بانکی مشکوک یکی از ابزارهای مهم برای کشف فرار مالیاتی و تعیین میزان واقعی درآمد مودی است.
پس از تشخیص میزان مالیات، مودی دو گزینه پیش رو دارد: تمکین به برگه تشخیص مالیات و پرداخت آن، یا اعتراض قانونی به این برگه. در صورت اعتراض، پرونده به هیأت های حل اختلاف مالیاتی ارجاع داده می شود تا بررسی دقیق تری انجام گیرد.
در یک جمله، مودی مالیاتی کسی است که موظف به پرداخت مالیات طبق قانون است و باید به تعهدات خود در قالب دریافت کد اقتصادی، ارسال اظهارنامه و پرداخت مالیات عمل کند. رعایت دقیق قوانین مالیاتی، نه تنها مانع بروز جرائم مالیاتی می شود، بلکه اعتبار مالی و اقتصادی فرد یا شرکت را در معاملات رسمی افزایش می دهد.