بایگانی چیست و چرا برای هر سازمانی حیاتی است؟ راهنمای کامل اصول و روش ‌های بایگانی حرفه ‌ای

تصویر بایگانی اسناد و پوشه ‌بندی اطلاعات اداری

بایگانی چیست؟ اصول، انواع و بهترین روش‌ های بایگانی اسناد

در هر سازمان، اطلاعات ارزشمند ترین دارایی محسوب می ‌شود. نگهداری اصولی، دسترسی سریع و سازمان ‌یافته به این اطلاعات تنها با یک سیستم بایگانی حرفه‌ ای ممکن است. اما بایگانی یعنی چه و چه اصولی برای آن وجود دارد؟

بایگانی یعنی چی؟

بایگانی فرآیند دسته ‌بندی، نگهداری، محافظت و بازیابی اسناد و اطلاعات است؛ به‌ گونه ‌ای که هنگام نیاز، بتوان به‌ سرعت و با دقت بالا به آن‌ ها دست یافت. بایگانی شامل انواع اسناد رسمی، مکاتبات، مدارک حقوقی، پیام‌ های سازمانی و اطلاعات دیجیتال می ‌شود. بایگانی پیام یعنی چه؟ یعنی ثبت و نگهداری ساختاریافته کلیه پیام ‌های رسمی سازمانی از جمله ایمیل‌ ها، نامه ‌ها و پیام‌ های داخلی برای مراجعات آینده.

اهداف بایگانی چیست؟

بایگانی صرفاً ذخیره اسناد نیست، بلکه ابزاری استراتژیک برای کنترل اطلاعات در سازمان با اهداف زیر:

  • مستند سازی فرآیند ها و تصمیمات
  • حفظ امنیت و محرمانگی اطلاعات
  • کاهش اتلاف وقت در جستجوی اسناد
  • اطمینان از نگهداری قانونی و حقوقی مدارک
  • ایجاد نظم در چرخه گردش مستندات سازمانی

انواع بایگانی

با توجه به ماهیت و طول عمر اسناد، انواع بایگانی عبارتند از:

  1. بایگانی جاری: اسنادی که در حال حاضر مورد استفاده روزانه‌ اند.
  2. بایگانی راکد (میانه ‌مدت): اسناد غیرفعال ولی قابل رجوع.
  3. بایگانی دائمی (تاریخی): اسنادی که ارزش حقوقی، تاریخی یا قانونی دارند.
  4. بایگانی فیزیکی: مانند زونکن‌ ها، پوشه‌ ها و قفسه ‌های بایگانی.
  5. بایگانی دیجیتال: مدیریت و ذخیره ‌سازی الکترونیکی اسناد با استفاده از نرم ‌افزارهای پیشرفته.

وظایف بایگانی

واحد بایگانی در هر سازمان مسئولیت‌ های حیاتی زیر را بر عهده دارد:

  • جمع ‌آوری و ثبت اسناد دریافتی و صادره
  • طبقه‌ بندی و کد گذاری براساس موضوع، تاریخ یا نوع سند
  • حفاظت از اسناد در برابر آسیب، سرقت یا مفقودی
  • مدیریت گردش اسناد و کنترل دسترسی
  • حذف یا امحای اسناد منقضی با رعایت قوانین

نحوه بایگانی اسناد در زونکن

برای بایگانی اصولی اسناد در زونکن باید:

  • اسناد را با سربرگ یا فرم مخصوص دسته‌ بندی کرد
  • برچسب ‌گذاری دقیق و تاریخ ‌دار روی هر زونکن انجام داد
  • بر اساس شماره پرونده یا موضوعات مشترک مرتب ‌سازی شود
  • فهرست محتوا (Index) برای هر زونکن ایجاد شود تا دسترسی سریع‌ تر گردد

انواع بایگانی اسناد

چرا بایگانی سنتی دیگر کافی نیست؟

در دنیای امروز با حجم بالای اطلاعات و نیاز به سرعت در تصمیم‌ گیری، بایگانی سنتی پاسخگوی نیازهای پیچیده سازمان‌ ها نیست. اینجاست که تحول دیجیتال در بایگانی اهمیت پیدا می ‌کند.

نقش نرم‌ افزار مدیریت یکپارچه S2S ERP راهکار سیستم سامان در بایگانی اسناد

نرم ‌افزار مدیریت یکپارچه منابع انسانی و اسناد «راهکار سیستم سامان» با هدف خودکارسازی فرآیند بایگانی، قابلیت ‌های پیشرفته ‌ای را ارائه می ‌دهد:

  • بایگانی دیجیتال با قابلیت طبقه ‌بندی خودکار اسناد
  • تعریف ساختار پوشه ‌ای و سلسله ‌مراتبی بر اساس فرآیند های سازمانی
  • جستجوی هوشمند بر اساس کلید واژه، تاریخ یا شناسه سند
  • کنترل سطح دسترسی کاربران به اسناد حساس
  • ثبت تاریخچه تغییرات، نسخه‌ ها و سوابق دسترسی
  • امکان بایگانی پیام‌ ها، مکاتبات اداری و فایل ‌های ضمیمه

این نرم ‌افزار نه ‌تنها نظم و امنیت را در مدیریت اسناد به ارمغان می‌ آورد، بلکه هزینه‌ های نگهداری، فضای فیزیکی و زمان دسترسی به اطلاعات را به ‌طور قابل توجهی کاهش می ‌دهد.

نتیجه ‌گیری

بایگانی، قلب تپنده مدیریت اطلاعات سازمانی است. با شناخت اصول، وظایف و روش ‌های بایگانی و استفاده از ابزارهای نوین مانند نرم‌ افزار راهکار سیستم سامان، می ‌توان مسیر دیجیتالی‌ سازی و افزایش بهره‌ وری را هموار کرد.