نظام آراستگی محیط کار که با نام اختصاری 5S شناخته می شود، یک متد مدیریتی ژاپنی است که هدف آن ایجاد محیطی منظم، کارآمد و ایمن در محل کار است. این نظام، با تکیه بر پنج اصل بنیادی، به سازمان ها کمک می کند تا با حذف بی نظمی، کاهش اتلاف منابع و استاندارد سازی عملیات، به بهره وری بالاتری دست یابند.
اجرای موفق 5S نیازمند تعهد مدیریتی، مشارکت همه جانبه کارکنان و استقرار گام به گام اصول آن است. این روش نه تنها در صنایع تولیدی، بلکه در دفاتر اداری، مراکز درمانی و محیط های آموزشی نیز کاربرد دارد.
1. سوا کردن (Seiri)
در این مرحله، تمامی تجهیزات، ابزارها و مدارک محیط کار مورد بازبینی قرار می گیرند و اقلام غیر ضروری از چرخه کاری حذف می شوند. هدف، کاهش ازدحام، آزاد سازی فضا و جلوگیری از اتلاف منابع است.
2. سامان دهی(Seiton)
پس از حذف موارد اضافی، اقلام ضروری بر اساس کاربرد، تناوب استفاده و ایمنی مرتب می شوند. تکنیک هایی مانند برچسب گذاری، رنگ بندی و نقشه چیدمان در این مرحله به کار گرفته می شوند.
3. پاکیزه سازی Seiso) )
تمیزکاری منظم نه تنها موجب بهداشت محیط می شود، بلکه به شناسایی سریع مشکلات فنی مانند نشتی، شکستگی یا فرسودگی کمک می کند. در این مرحله وظیفه تمیزکاری، مسئولیت پذیری فردی نیز تلقی می شود.
4. استاندارد سازی(Seiketsu)
پس از اجرای سه مرحله اول، باید فرآیند ها، زمان بندی ها و رویه های نگهداری به صورت مکتوب و قابل آموزش استاندارد شوند. استفاده از چک لیست ها، فرم های بازرسی و تابلوهای دیداری در این مرحله مؤثر است.
5. انضباط) Shitsuke)
آخرین و مهم ترین اصل، نهادینه سازی رفتارها و ایجاد فرهنگ پایدار آراستگی در سازمان است. این امر از طریق آموزش های مستمر، ارزیابی های دوره ای و تشویق کارکنان تحقق می یابد.
در صنایع تولیدی، اجرای 5S می تواند تحول چشمگیری در کیفیت محصول، بهره وری خطوط تولید و ایمنی پرسنل ایجاد کند. برخی از مزایای آن عبارتند از:
اما موفقیت این نظام در کارخانه، نیازمند حمایت مدیریت ارشد، آموزش تخصصی پرسنل و پایش مستمر عملکرد تیم هاست.
اگر بخواهیم به زبان ساده 5S را بیان کنیم:
نظام آراستگی محیط کار (5S) تنها یک برنامه تمیز کاری یا مرتب سازی نیست، بلکه چارچوبی جامع برای ایجاد بهره وری پایدار، کاهش هزینه ها، افزایش کیفیت و تقویت فرهنگ سازمانی است. اجرای صحیح 5S، گامی مهم در مسیر پیاده سازی سیستم های مدیریتی مانند TPM، Lean و بهره وری کلی سازمان به شمار می رود.
میدان صادقیه، بلوار اشرفی اصفهانی، خ پیامبر شرقی، خ شاهد، کوچه وحدت ۴، پ ۸، ط ۵
تلفن دفتر مرکزی : ۴۷۵۸۷۲۰۰ (۰۲۱)
تلفن دفتر فروش: ۴۷۵۸۷۰۰۰ (۰۲۱)
شرکت راهکار سیستم سامان از به هم پیوستن جمعی از مشاوران و مجریان سیستم‌های مدیریت کیفیت، مالی و تولید از یک سو و متخصصین و کارشناسان خبره در حوزه فن‌آوری اطلاعات از سوی دیگر تأسیس شد.