در صنایع امروزی، نقش نگهداری و تعمیرات تجهیزات در بهره وری سازمان ها غیرقابل انکار است. انتخاب استراتژی مناسب برای نگهداری می تواند به طور مستقیم بر کاهش خرابی ها، افزایش عمر مفید دستگاه ها و کاهش هزینه های عملیاتی تأثیرگذار باشد. سه استراتژی اصلی که در مدیریت تجهیزات و ماشین آلات مورد استفاده قرار می گیرند، عبارتند از : نت پیشگیرانه (PM) ، نت اصلاحی (CM) و نت پیش بینی کننده (PDM).
نت پیشگیرانه یا PM به مجموعه فعالیت هایی گفته می شود که به صورت برنامه ریزیشده و منظم برای جلوگیری از خرابی تجهیزات انجام می شوند. این استراتژی بر اساس زمان بندی مشخص، مانند بازدید های ماهانه، تعویض قطعات فرسوده، روانکاری و تنظیمات فنی، انجام می شود تا از توقف ناگهانی تجهیزات جلوگیری گردد.
از مهم ترین مزایای نگهداری پیشگیرانه می توان به موارد زیر اشاره کرد:
وظایف کارشناس PM معمولاً شامل تهیه و اجرای چک لیست های نگهداری، ثبت سوابق نت و همکاری با تیم فنی برای اجرای برنامه های زمان بندی شده است.
نت اصلاحی یا CM نوعی از نگهداری است که پس از بروز خرابی تجهیزات انجام می گیرد. در واقع، زمانی که یک دستگاه از کار می افتد یا عملکرد آن دچار مشکل می شود، عملیات تعمیر یا جایگزینی قطعات آغاز می شود. این نوع نگهداری معمولاً بدون برنامه ریزی قبلی بوده و باعث توقف تولید، افزایش هزینه و تأخیر در تحویل می شود.
نت اصلاحی هرچند در مواقع اضطراری کارآمد است، اما اگر سهم بالایی در کل فعالیت های نگهداری یک سازمان داشته باشد، نشان دهنده ضعف در مدیریت نگهداری است.
نت پیش بینی کننده یا PdM پیشرفته ترین شکل نگهداری است که بر پایش وضعیت واقعی تجهیزات متکی است. در این روش با استفاده از فناوری های مدرنی مانند سنسور های لرزش، دمای موتور، تحلیل صوت و اینترنت اشیا (IOT) داده هایی از عملکرد دستگاه ها جمع آوری می شود. این داده ها سپس با استفاده از نرم افزارهای تحلیلی و حتی هوش مصنوعی و الگوریتم های یادگیری ماشین تجزیه و تحلیل می شوند تا زمان دقیق خرابی احتمالی پیش بینی شود.تفاوت اصلی این روش با نت پیشگیرانه در این است که در PM تعمیرات بر اساس زمان انجام می شود، اما در PDM بر اساس شرایط واقعی و داده های عملکردی تجهیزات اقدام می شود. این یعنی هزینه های نگهداری کاهش پیدا می کند، اما نیاز به سرمایه گذاری اولیه در ابزارهای پایش و نرم افزارهای پیشرفته وجود دارد.
اگر بخواهیم این سه رویکرد را با هم مقایسه کنیم، باید بگوییم که نت اصلاحی (CM) در ساده ترین حالت و پس از خرابی به کار می رود؛ هزینه آن بالا و توقفات زیادی ایجاد می کند. در مقابل، نت پیشگیرانه (PM) با برنامه ریزی منظم از خرابی جلوگیری می کند و بهره وری را افزایش می دهد، اما همچنان ممکن است تعمیراتی بدون ضرورت انجام شود. نهایتاً، نت پیش بینی کننده (PDM) دقیق ترین روش است که با تحلیل داده ها تنها زمانی اقدام به تعمیر می شود که واقعاً لازم باشد و به همین دلیل در بلند مدت بهینه ترین گزینه است.
در بسیاری از صنایع، واحد PM به عنوان بخشی کلیدی از بخش نگهداری و تعمیرات عمل می کند. این واحد مسئول برنامه ریزی، اجرای دقیق، مستند سازی و کنترل کیفیت تمامی فعالیت های پیشگیرانه است. یک واحد PM حرفه ای با عملکرد دقیق می تواند سهم نت اصلاحی را به حداقل برساند و به پیاده سازی موفق نت پیش بینی کننده کمک کند.
با توسعه تکنولوژی های دیجیتال، روش های نگهداری سنتی جای خود را به رویکرد های هوشمند داده اند. استفاده از نرم افزار های CMMS، اتصال به سنسورها، تحلیل داده ها با هوش مصنوعی و گزارش گیری پیشرفته از جمله روش هایی هستند که باعث افزایش دقت، کاهش هزینه ها و بهبود تصمیم گیری در زمینه نگهداری تجهیزات شده اند.
یکی از نرم افزارهای تخصصی و قابل اعتماد در حوزه نگهداری و تعمیرات، نرم افزار CMMS راهکار سیستم سامان است. این نرم افزار به شرکت ها کمک می کند تا استراتژی های PM، CM و PDM را به صورت دقیق و کارآمد پیاده سازی کنند.
مزایای نرم افزار راهکار سامان:
در دنیای امروز، دیگر نمی توان نگهداری و تعمیرات را به عنوان یک فرآیند واکنشی در نظر گرفت. استفاده از استراتژی های نوین مانند PM، CM و PDM و به کارگیری ابزارهای هوشمند نظیر نرم افزار تعمیرات و نگهداری راهکار سیستم سامان، نه تنها بهره وری را افزایش می دهد، بلکه باعث صرفه جویی قابل توجه در هزینه ها و جلوگیری از خرابی های پرهزینه نیز می شود.